09 april 2019
Jo Krill gelooft in het beginsel van Ubuntu: ‘ik ben omdat wij zijn’. Maar wat hij om zich heen ziet, is heel iets anders: ‘We lijken te vergeten dat we ons bestaansrecht aan elkaar ontlenen.’ Hoe uit zich dat? In zijn videocolumn schijnt hij zijn licht op deze ontwikkeling...
Heel lang heb ik geloofd dat individualisering ons veel goeds zou brengen en dat de samenleving erdoor zou bloeien en de economie groeien. Het tegendeel lijkt meer en meer het geval te zijn. We lijken te vergeten dat we ons bestaansrecht aan elkaar ontlenen. Ik geloof in het beginsel van Ubuntu: ‘ik ben omdat wij zijn’. Als voorzitter van een vrijwilligersorganisatie merk ik dat het steeds moeilijker wordt om vrijwilligers te vinden en in mijn rol als consultant en coach kom ik vaker klanten tegen die geen zingeving en betrokkenheid meer ervaren. Op macroniveau is het niet anders. Er zijn nog steeds grote bedrijven die niets begrijpen van de maatschappelijke verontwaardiging als de bonussen of afvloeiingsregelingen van de topmannen (en heel af en toe -vrouwen) bekend worden gemaakt. Iets doen voor een ander, zoals vrijwilligerswerk, komt minder voor in ons woordenboek.
Ratrace
Laten we de invloed van social media ook niet onderschatten; ik beken dat ik daar nog steeds aan meedoe. Daar wordt de narcistische kant van het individu uitgenodigd om alleen de beste, mooiste, meest voordelige kant van zichzelf te delen. Het is duidelijk wat dit met jongeren én met andere generaties doet. We belanden in een ratrace: wie had het mooiste weekend, kocht de leukste kleren, heeft het meeste plezier in zijn of haar leven? Kinderen kunnen straks niet meer voor zichzelf opkomen – hun ouders hebben dat immers altijd voor hen gedaan – en ze kunnen nog maar nauwelijks met tegenslagen en teleurstellingen omgaan.
Eigenbelang voorop
Natuurlijk heeft de individualisering ook positieve kanten, maar ik wil nu eens de minpunten onder de loep nemen. Ik signaleer minder samenhorigheid en sociale verbanden. Wat goed is voor de groep, voor ons allemaal, delft veelal het onderspit bij het persoonlijk belang. Relaties worden oppervlakkiger en de ellende van anderen boeit ons minder. In bedrijven zie je dezelfde tendens: de focus ligt meer en meer op aandeelhouderswaarde en minder op de andere stakeholders. En we zien het effect elke dag om ons heen. Of het nu gaat om de ‘America first’-focus van Trump of de Gilets Jaunes in Parijs, om de Brexit of de salarisverdubbeling van de topman bij ING. Eigenbelang staat voorop.
De weegschaal
Leren en ontwikkelen we dan niet als mensen? We zijn toch sociale dieren? We kunnen niet zonder elkaar en toch lijken we het almaar weer te proberen. Sommigen beweren dat de millennials het anders gaan doen en op zoek zijn naar zingeving en communities. Ik hoop dat zij gelijk hebben, maar ander onderzoek laat zien dat het de jonge generatie Z vooral gaat om ‘what’s in it for me’ en ‘hoeveel verdient dat’. Soms is het lekker om even te generaliseren, in het besef dat het in de echte wereld iets genuanceerder ligt. En ik ben benieuwd of mijn lezers ook ervaren dat de weegschaal tussen community en individu behoorlijk aan het doorslaan is naar ‘ikke ikke ikke’.
Bekijk ook...
Met Jo Krill namen we ook onderstaande video columns op, klik op de link om deze te bekijken.
Video column | Jo Krill: 'De kwetsbare leider heeft de toekomst
Video column | Jo Krill: 'Transformationeel leiderschap: zo doe je dat!'
