02 oktober 2018
Er bestaat een toenemende behoefte aan handvatten om de steeds sneller veranderende omgeving beter naar de hand te kunnen zetten. Dat is moeilijk, dat vraagt meer om goed leiderschap dan om goed management, alhoewel dat laatste ook nodig is. Leiderschap is een containerbegrip met vaak een nogal abstracte of zelfs mythische inhoud. We hebben er allemaal een beeld bij, maar niet hetzelfde beeld. Is bijvoorbeeld Mark Rutte een goed leider? Daarover zijn de meningen verdeeld. Over sommige goede leiders is vrijwel iedereen het eens; denk aan Nelson Mandela. Waarom is de ene persoon een natuurlijk of zelfs charismatisch leider en wordt de ander getypeerd als middelmatige manager?
Traditioneel leiderschap gericht op korte termijn
De traditionele visie op leiders – speciale mensen die de koers aangeven, de belangrijke beslissingen nemen, de troepen leiden – is diep geworteld in een individualistisch en niet-systeemgericht wereldbeeld. Vooral in onze westerse wereld zijn leiders vaak ‘helden’. Grote mannen of vrouwen die in tijden van crisis het roer in handen nemen. Dergelijke mythen versterken de gerichtheid op de korte termijn. Dit is zeker de opvatting van Peter Senge in zijn boek ‘De Vijfde Discipline’. Terwijl we ons meer op de lange termijn zouden moeten richten. Kijk naar de recente economische crisis en stel de vraag of die door leiderschap met de focus op korte of lange termijn (mede) zal zijn veroorzaakt. Veel leiders hebben zich blindgestaard op de gewenste resultaten op de korte termijn, aandeelhouderswaarde stond en staat bij velen nog steeds centraal. Maar deze – ook wel Angelsaksisch genoemde – kijk op economie gaat vaak voorbij aan de belangen van andere partijen (medewerkers, klanten, leveranciers en de samenleving). Gelukkig zien we de ommekeer: leiderschap gericht op de lange termijn, op duurzaamheid, op continuïteit en rekening houdend met een diversiteit van belangen stijgt in aanzien.
Transactioneel versus transformationeel leiderschap
De huidige tijd kenmerkt zich door twee typen leiders. We zien de transactionele leiders; zij werken op basis van geven en nemen, straffen en belonen en command and control. Hiërarchie is belangrijk en medewerkers weten wie de baas is. De tweede groep bestaat uit de transformationele leiders; zij werken op basis van heldere principes en emotionele intelligentie en ondersteunen medewerkers bij transformatie ofwel het benutten van hun potentieel. In dit verband citeer ik graag Goethe: ‘Behandel een mens zoals hij is en je zult zien dat hij zal blijven zoals hij was; behandel een mens voor wat hij zou kunnen zijn en hij zal zo worden als hij zou kunnen zijn.’ Geef daarom ruim baan aan de transformationele leiders!
Om echt effectief te zijn, moeten onze transformationele leiders:
- bereid zijn om te luisteren, af te stemmen en te veranderen
- emotioneel competent zijn
- zowel ‘hard skills’ als ‘soft skills’ inzetten
- objectieve benaderingen even waardevol vinden als subjectieve
Vrijwilligerswerk beste leerschool voor nieuwe leiders
Leiders moeten inspireren, motiveren en mensen stimuleren hun eigen talenten optimaal te benutten. En transformationeel leiderschap is dan de beste methode. Hoe word je een transformationeel leider? Kies voor vrijwilligerswerk. Dat is volgens mij de beste leerschool. In die organisaties bestaat nauwelijks hiërarchie en alleen via gezag en authenticiteit dwing je respect af bij de volgers. Zo kun je als leider in je vrije tijd uitermate innovatief zijn en jezelf optimaal prepareren.
Meer lezen over leiderschap?
Bestel dan GRATIS het Insights Magazine 'Nieuw Leiderschap'. Met o.a.:
- Leiderschapsgoeroe Remco Claassen over succesvol persoonlijk leiderschap
- Toon Gerbrands (Directeur PSV) over leiderschap in slechte tijden
- Een analyse over duurzaam leiderschap als recept voor een hogere ROI
- Praktijkverhalen van o.a. KLM, SAS Belux en ARN
- De opkomende behoefte aan 'vrouwelijk leiderschap'
