24 juni 2021
We maken ons allemaal wel eens druk. Om werk, onze gezondheid, wat er in de wereld gebeurt, hoe mensen zich gedragen in het verkeer, noem maar op. Da’s menselijk. Maar je schiet er vaak niet veel mee op. Om je persoonlijke effectiviteit te vergroten is het goed om eens kritisch te kijken naar waar je allemaal tijd en energie in steekt. Een mooi hulpmiddel: Stephen Covey’s cirkels van invloed en betrokkenheid.
Proactiviteit versus reactiviteit
Stephen Covey schreef het bekendste managementboek aller tijden: The 7 Habits of Highly Effective People, in het Nederlands vertaald als De 7 Eigenschappen voor Succes in je Leven. De eerste van die 7 eigenschappen is proactiviteit. Mensen die proactief zijn, zijn zich bewust van het menselijk vermogen om te kiezen hoe je op een bepaalde situatie reageert . Ze nemen verantwoordelijkheid voor hun leven, waarbij hun gedrag wordt bepaald door wat ze belangrijk vinden - door hun waarden. Waar reactieve mensen sterk worden beïnvloed door de omstandigheden en hun sociale omgeving, scheppen proactieve mensen hun eigen situatie . ‘Als het goed weer is, voelen reactieve mensen zich goed. Als het slecht weer is, presteren ze minder’, geeft Covey als voorbeeld. ‘Als proactieve mensen het belangrijk vinden om goed werk te leveren, laten ze dat niet van het weer afhangen.’
Je meer bewust worden van je proactiviteit
Je kunt je meer bewust worden van je pro- of reactiviteit door de dingen waar jij de meeste tijd en energie in steekt op een vel papier te schrijven en hier een cirkel omheen te trekken. Dit is jouw cirkel van betrokkenheid. Kijk je naar wat er er zich binnen deze cirkel bevindt, dan zie je dat je op sommige dingen wel en op andere geen invloed kunt uitoefenen. De zaken waar je wel wat over te zeggen hebt, plaats je nog eens binnen een kleinere cirkel: je cirkel van invloed.
Proactieve mensen focussen op hun cirkel van invloed
Volgens Covey richten proactieve mensen zich vooral op hun cirkel van invloed en spannen ze zich in voor zaken waar ze echt iets aan kunnen doen. Daarmee creëren ze positieve energie die hun cirkel van invloed vergroot. Reactieve mensen richten zich vooral op hun cirkel van betrokkenheid. Ze focussen op problemen in hun omgeving en op omstandigheden waar ze niets aan kunnen veranderen. Ze beschuldigen anderen, voelen zich steeds meer slachtoffer en creëren veel negatieve energie. Omdat ze de dingen waar ze echt invloed op kunnen uitoefenen verwaarlozen, wordt hun cirkel van invloed steeds kleiner.
Waar je geen invloed op hebt:
- wat er om je heen gebeurt / hoe dingen zich ontwikkelen
- wat andere mensen denken, hoe ze zich gedragen en met hun emoties omgaan
- dat je af en toe fouten en verkeerde keuzes maakt
Proactief = fouten erkennen en ervan leren
Stephen Covey noemt het besef dat eenmaal gemaakte fouten tot de cirkel van betrokkenheid horen , misschien wel de belangrijkste vorm van proactiviteit. Eenmaal gemaakte fouten kun je niet meer ongedaan maken, evenmin als de gevolgen ervan. Maar je kunt een fout wel onmiddellijk erkennen en ervan leren.
Hebben of zijn: welk woord gebruik jij?
Covey beschrijft nóg een manier om te bepalen op welke cirkel je je vooral richt: naar je woordgebruik kijken. Bij de cirkel van betrokkenheid hoort het woord ‘hebben’: ‘Had ik maar niet zo’n verschrikkelijke baas.’ Had ik maar niet zo’n ongeduldige partner.’ ‘Als ik die baan maar eenmaal heb,..’ Het ‘probleem’ ligt niet bij jezelf; de oplossing daardoor dus ook niet. Je kunt pas veranderen als je omstandigheden veranderen. De proactieve benadering staat voor een verandering van binnenuit: door anders te zijn kun je een positieve verandering in je omgeving bewerkstelligen.
Je proactiviteit ontwikkelen
Het dagelijks leven biedt tal van mogelijkheden om je proactiviteit te ontwikkelen. Covey daagt zijn lezers uit het principe van proactiviteit 30 dagen lang in de praktijk te brengen. Het gewoon te proberen, bijvoorbeeld aan de hand van deze tips:
- Werk (in je relatie, je gezin of op het werk) 30 dagen lang uitsluitend binnen je cirkel van invloed. Werk aan de zaken waar je grip op hebt.
- Beschuldig anderen niet. Het gaat niet om wat zij zouden moeten doen, maar om jouw respons. Het besef van eigen verantwoordelijkheid is de basis van effectiviteit .
- Let een hele dag op je eigen uitspraken en op die van mensen in je omgeving. Hoe vaak hoor of gebruik je reactie zinnen als ‘Als… maar’, ‘Dat kan ik niet’ of ‘Ik moet wel’?
- Stel je iets voor waar je binnenkort mee te maken krijgt en waarvan je uit ervaring weet dat je er waarschijnlijk reactief op zult reageren. Bekijk de situatie opnieuw binnen je cirkel van invloed. Hoe reageer je proactief?
