3 kenmerken van veerkrachtige teams

In deel 2 van onze reeks ‘Zo vergroot je de veerkracht binnen je organisatie’ kijken we naar teams. Goed functionerende teams zijn de bouwstenen van een succesvolle organisatie. Maar een team dat goed functioneert, is niet per definitie veerkrachtig. Wat maakt dat een team in staat is om mee te bewegen op de golven van verandering, tegenslagen te overwinnen en zelfs groeikansen te zien? 3 kenmerken van veerkrachtige teams en wat de organisatie kan doen.

1 Teamgevoel

Het zal niemand verbazen dat veerkrachtige teams een sterk teamgevoel hebben: ‘Samen kunnen we dit’. Dat heeft vooral met vertrouwen te maken, niet voor niets 1 van de 8 elementen van het Insights Model voor Teameffectiviteit en de eerste bouwsteen van Patrick Lencioni’s piramide voor goed functionerende teams. Maar geen vertrouwen zonder verbinding, en die wordt aanzienlijk minder als de hele club al maanden thuiswerkt. Dat blijkt onder meer uit onderzoek van de Open Universiteit, Nyenrode Business Universiteit en Moneypenny. Gaven tijdens de eerste coronagolf nog 2 van de 3 respondenten aan dat ze het face-to-face en informele contact met collega’s misten, sinds de tweede golf zijn dat er al 3 van de 4. Vaak heb je niet eens door dat het gebeurt: mensen gaan steeds meer hun eigen ding doen en skippen de online borrels en social talk, want iedereen is druk. 'Digitaal overleg wordt nog efficiënter en is vooral functioneel, waardoor de informele contacten nog meer onder druk komen te staan’, zegt Martine Coun, docent organisatiekunde aan de OU. ‘Terwijl uit studies blijkt dat dit niet alleen erg belangrijk is voor de teamontwikkeling, maar ook om tot creativiteit en innovatie te komen.’ De boodschap voor organisaties en hun leidinggevenden is helder: stimuleer de sociale contacten tussen medewerkers.  

2 Psychologische veiligheid

Een tweede kenmerk van veerkrachtige teams is psychologische veiligheid, een term van Harvard-professor Amy Edmondson, die er een boek over schreef. Bij een onderzoek naar medische missers in ziekenhuizen ontdekte ze dat effectieve teams veel meer fouten maakten dan slecht functionerende teams. Hoe kon dat? Uiteindelijk bleken de effectieve teams niet meer fouten te maken, maar wel eerder geneigd te zijn om fouten te rapporteren en met elkaar te bespreken. En dat doen mensen alleen als ze het gevoel hebben dat ze vrijelijk met elkaar van gedachten kunnen wisselen, vragen kunnen stellen en hun mening kunnen geven. Daar ligt een rol voor de organisatie / leidinggevende.

Een veilig klimaat creëren is niet iets wat je ‘even doet’, waarschuwt Edmondson. Maar hiermee maak je een goede start:

• Framen: Begin met het anders framen van het werk. Praat niet over uitvoering, maar over leren en wijs mensen op wat er dagelijks samen te leren valt. Zorg dat er ruimte is om fouten te maken en te experimenteren. Geef ook onzekerheid een plek. Benadruk dat niemand de wijsheid in pacht heeft. Niemand is onfeilbaar; twijfels zijn normaal. 
• Discussie stimuleren: Ontwikkel structuren voor openhartige discussie en stel spelregels op om die discussie in goede banen te leiden. Stimuleer een kritische, onderzoekende houding en nieuwsgierigheid. Stel voortdurend vragen: hoe zouden we dingen anders, slimmer, beter kunnen doen? 
• Neem iedereen serieus: Laat niet meteen weten wat jouw standpunt is of - erger nog - je ergernis zien. Zorg voor goed ontwikkelde luistervaardigheden. Neem maatregelen als mensen de psychologische veiligheid in gevaar brengen.

3 Eenheid

Een groep mensen maakt nog geen team. En hoe cruciaal verbinding, vertrouwen en een gevoel van veiligheid ook zijn, ze maken een team nog niet effectief, laat staan veerkrachtig. Een veerkrachtig team blijft in beweging: teamontwikkeling is een vast onderdeel van het werk. Maar bovenal zijn in een veerkrachtig team de teamleden zich er terdege van bewust dat het geheel meer is dan de som der delen. Een manier om mensen daar bewust van te maken is door hun zelfinzicht te verbeteren. Als mensen zichzelf (en hun teamgenoten!) kennen, weten ze waar ze goed en minder goed in zijn, en wat ze dus beter aan een collega kunnen overlaten. Dan is de kans kleiner dat ze blinde vlekken over het hoofd zien, die hun eigen functioneren of dat van het team kunnen ondermijnen. En de kans juist groter dat ze het beste uit zichzelf weten te halen - als individu én als team. Ook onder zeer uitdagende omstandigheden.