Organisatiecultuur wordt bepaald door relaties

De grote Amerikaanse econoom Peter Drucker zei eens: ‘Culture will eat strategy for breakfast’. En zo is het. Verandermanagement is (te) vaak gericht op het veranderen of ontwikkelen van cultuur. Er worden dan ook talloze initiatieven ontplooid in die richting. Toch leiden die vaak tot niets. Hoe komt dat? 

Waarom cultuurverandering zo moeilijk is

Cultuurverandering is zo moeilijk, omdat de meeste leiders – en vooral de consultants die hen adviseren – niet echt begrijpen waardoor cultuur wordt bepaald. Veel veranderinterventies zijn instrumenteel. De leiders (en consultants) zijn verblind door en verliefd op het bezig zijn met veranderen. Maar ze hebben geen oog voor waar het werkelijk om gaat. 

Cultuur binnen organisaties bestaat bij de gratie van relaties. Cultuur kan niet worden aangeraakt, geroken of geproefd en toch is het reëel. Alleen de context geeft betekenis aan elke ontmoeting en elke activiteit van de individuen in een organisatie. De Amerikaan Edgar Schein – een van de grote namen in de wereld van organisatiecultuur – definieert cultuur als een uniek antwoord op twee universele vragen: wat is ons bestaansrecht en hoe regelen we dat met elkaar?

Diversiteit van relaties vormt de organisatiecultuur

Alle individuen binnen een organisatie manifesteren zich in relatie tot andere individuen. Dat doen ze niet alleen in contact met leveranciers en klanten, maar ook met collega’s. En je ziet de cultuur in de werkprocessen, beloningssystemen, spelregels, titels en rollen. In feite zijn het allemaal afzonderlijke micro-cultuurtjes en het is de diversiteit van relaties – de optelsom van aard en kwaliteit van al deze relaties – die de organisatiecultuur vormt. Op grond daarvan weet iedereen wat hoort en wat niet (‘Zo doen we dat hier!’). Die cultuur herken je overigens ook in de visie, waarden, missie, strategie en doelen van de organisatie.

Leiders nodig die ijzersterke relaties kunnen bouwen

Goede onderlinge relaties zijn de voedingsbodem voor een cultuur die uitnodigt tot constructief gedrag. Wil je die transformatie van cultuur bewerkstelligen, dan moet je werken aan verschuiving in de aard én de kwaliteit van de relaties binnen de organisatie. Want daar ligt de sleutel. En dit vraagt om leiders die ijzersterke relaties kunnen bouwen en onderhouden. Om leiders die beseffen dat cultuur bepaald wordt door de relaties. Pas wanneer je cultuur als zodanig behandelt, kun je tot werkelijk betekenisvolle transformatie komen.