Mannelijk en vrouwelijk leiderschap in balans

Wereldwijd onderzoek van de WPP leverde een top 10 van kenmerken van de ideale moderne leider op. Van die 10 kenmerken worden er 8 door de meeste mensen als vrouwelijk gekwalificeerd. Toch is maar 7% van alle wereldleiders vrouw. Hoe krijgen we mannelijk en vrouwelijk leiderschap in balans? Het goede nieuws: mannen en vrouwen kunnen beide vormen van leiderschap ontwikkelen.

De 10 kenmerken van de ideale moderne leider volgens onderzoek: expressief, plannen voor de toekomst, beslist, redelijk, loyaal, flexibel, geduldig, veerkrachtig, intuïtief en coöperatief. Alleen beslist en veerkrachtig werden als meer mannelijke eigenschappen gezien. Opvallend: de onderzoekers vulden de reeks aan met 2 eigenschappen die essentieel zijn voor innovatie, namelijk empathie en kwetsbaarheid. En ook deze eigenschappen worden als meer vrouwelijk beoordeeld.

Masculien leiderschap versus feminien leiderschap

Eeuwenlang waren vrouwen ondergeschikt aan mannen en in sommige culturen is dat nog steeds zo. Hierdoor hebben vrouwen en mannen zich door de jaren heen anders ontwikkeld. Vrouwen functioneren optimaal in een gemeenschap waarin zorgzaamheid, bescheidenheid en spaarzaamheid goed ontwikkeld zijn. Dit zie je bijvoorbeeld terug in de manier waarop vrouwen zich dikwijls presenteren: zij praten zelden over hun kwaliteiten, maar vooral over hun minpunten. Vrouwen stellen zich makkelijker kwetsbaar op en zijn in principe altijd bereid om te leren. Waar resultaten geboekt zijn, wordt de eer vaak toebedeeld aan anderen of de prestatie wordt kleiner gemaakt, alsof deze alles behalve bijzonder is.

Daadkracht en resultaatgerichtheid

Van mannen daarentegen wordt verwacht dat zij er zullen staan – en waar nodig zelfs zullen sterven – in het belang van de groep. Hun kwaliteiten uiten zich in daadkracht en resultaatgerichtheid. Als zij zich presenteren, lichten ze hun sterke punten overtuigend toe. Mannen twijfelen niet aan zichzelf. En als een ander dat wel doet, boeit dat hen vaak weinig. Het resultaat staat voorop en wordt hoe dan ook behaald. Mannelijk leiderschap heeft ons gebracht tot waar we vandaag staan. Al onze primaire levensbehoeften zijn vervuld. Er is van alles meer dan we nodig hebben en door techniek zijn onze mogelijkheden haast onbegrensd.

Doorgeslagen mannelijk leiderschap

We hebben dus veel aan mannelijk leiderschap te danken. Maar we kennen ook de keerzijde van de dominantie van mannelijk leiderschap. De focus ligt vaak vooral op kortetermijnwinst en de intrinsieke behoefte om deze continu te laten groeien. In de trits People-Planet-Profit wordt de P van Profit overmatig ingevuld ten koste van de andere 2, namelijk de mens en zijn omgeving. Ook de overmatige zelfwaardering aan de top - de graai- en bonuscultuur - is een vorm van doorgeslagen mannelijk leiderschap. Mannen tonen nu eenmaal meer zelfvertrouwen en weten zichzelf daardoor meer te waarderen dan vrouwen.

Vrouwelijk leiderschap onvoldoende gewaardeerd

Dat is gek, want kijken we puur naar de P van Profit, dan maken organisaties met vrouwen in leidinggevende posities 48% meer winst dan bedrijven die vasthouden aan mannelijke leiders. Daarin schuilt dus niet de oorzaak van het tekort aan vrouwen in de top. Waarin wel? Onderzoek wijst uit dat het vrouwelijk leiderschap onvoldoende wordt gewaardeerd: ook vrouwen waarderen mannelijke leiders meer dan leiders van hun eigen sekse. Dat zien we terug als vrouwelijke leiders zich ambitieus, individualistisch en competitief opstellen. Dan worden ze al snel als ‘bitch’ bestempeld. Het lijkt er op dat veel vrouwen aan de top zich hebben aangepast aan de huidige mannencultuur, gewoon om daar te komen. Maar benutten zij dan wel hun volledige potentie?

Nieuw leiderschap: balans

Bij nieuw leiderschap hebben we het niet meer over mannelijk of vrouwelijk leiderschap. Want alleen al door die woordkeus zijn we geneigd te blijven hangen in wij-zij denken. En daarmee verzanden we in discussies over quota. Laten we met elkaar afspreken dat we voortaan alleen nog spreken over feminien en masculien leiderschap. Waar bij feminien leiderschap de focus ligt op mens en gevoel, win-win situaties en de lange termijn, kenmerkt masculien leiderschap zich door resultaatgerichtheid, quick wins en een onuitputtelijke drang om te verbeteren. Beide vormen hebben evenveel waarde, het gaat om de balans en de aansluiting op de behoeften van de onderneming. De beste leider op de juiste plek!

Iedereen kan beide vormen van leiderschap ontwikkelen

Het goede nieuws: mannen en vrouwen kunnen beide vormen van leiderschap ontwikkelen. Dus in plaats van krampachtig meer vrouwen in topposities te plaatsen, is het zaak dat de mannelijke leiders ruimte maken voor de feminiene kwaliteiten in zichzelf. Neem een voorbeeld aan de mannelijke people managers. Mannen zijn prima in staat om aandacht en oprechte belangstelling te geven aan de medewerkers in hun team, zonder altijd alleen maar aan te sturen op resultaat. Andersom geldt dan natuurlijk ook dat vrouwen meer ruimte moeten maken voor de masculiene kwaliteiten in zichzelf. Nieuw leiderschap vraagt om het loslaten van oordelen en het gelijkwaardig waarderen van feminiene en masculiene leiderschapskwaliteiten. De beste leider is de leider die in staat is om zijn of haar leiderschapsstijl aan te passen aan de behoefte van dat moment.

Meer lezen?

Je leest het complete artikel van Madelon Barens en Renata Boltendal in ons magazine Nieuw Leiderschap

Bestel het gratis magazine: Insights On Topic | Nieuw leiderschap