09 oktober 2017
De neurowetenschappen leren dat je als leidinggevende invloed hebt op het dopamineniveau van je medewerkers. En daarmee op hun werkgeluk en productiviteit. Maar verschillende medewerkers zijn op verschillende gebieden gevoelig voor een dopamineshot of –downer. Wie weet hoe dit werkt, kan zijn gedrag beter afstemmen op hun individuele persoonlijkheid.
5 gebieden waarop mensen zich beloond of bedreigd voelen
In mijn blog Shotje dopamine voor meer werkgeluk beschreef ik hoe beloning of bedreiging op het werk je dopamineniveau kan beïnvloeden. En noemde ik de verschillende gebieden waarop (volgens neurowetenschapper David Rock) mensen zich bedreigd of beloond kunnen voelen: Status, Certainty, Autonomy, Relatedness en Fairness – kortweg SCARF. Neurowetenschappelijk 'gesproken': op deze gebieden zijn mensen gevoelig voor een dopamineshot of –downer.
SCARF en het Insights-wiel
Beth Jones, consultant bij Rock's NeuroLeadership Institute, legt een verband tussen SCARF en persoonlijkheidstypen. Deze voorkeuren bepalen hoe je denkt, handelt en reageert. Om verschillen in gedragsvoorkeuren inzichtelijk en makkelijk bespreekbaar te maken, koppelt Insights deze aan 4 kleuren. Iedereen heeft alle 4 de kleuren in zich. De combinatie van de kleuren bepaalt welke van de 72 wielposities op het Insightswiel (of op een hoger abstractieniveau: welke van de 8 Insights typen) het beste iemands gedrag beschrijft.
Gevoeligheid voor verschillende factoren werkgeluk
Als ik in lijn met de theorie van Beth Jones, het SCARF-model van Rock op het Insightswiel leg, zie je in één oogopslag hoe de verschillende typen een verschillende gevoeligheid hebben voor de gebieden die een dopamineshot of een dopamine-downer kunnen veroorzaken. Anders gezegd: ze zijn gevoelig voor verschillende factoren die bijdragen aan werkgeluk. Hierbij geldt: hoe dichter je type bij het bedreigings-/beloningsgebied ligt, hoe groter je gevoeligheid.
Werkstress voor de Beslisser en de Supporters
Stel je een vergadering voor van een Beslisser en een aantal Supporters. De Beslisser probeert een besluit erdoor te drukken. De Supporters voelen zich bedreigd, wat leidt tot een daling van hun dopamineniveau. Zij zijn immers gevoelig voor rechtvaardigheid en daarbij past een meer democratische manier van tot besluiten komen. Daarom vragen ze de Beslisser hen meer bij de besluitvorming te betrekken. Nu voelt de Beslisser zich bedreigd, want zijn autonomie staat op het spel. Ook hij krijgt een dopamine-downer. Slagen de tegenovergestelde typen er vervolgens toch in een goede verbinding te maken, dan stijgt hun dopamine-niveau en maken ze oxytocine aan. Ze voelen zich dan beide gelukkiger.
Je gedrag afstemmen op de persoonlijkheid van je medewerkers
Dopamine maakt niet alleen blij, schreef ik in Werkgeluk en hormonen. Het 'gelukshormoon' zorgt er ook voor dat je hersencellen goed met elkaar communiceren en goede verbindingen maken. Daardoor leer je makkelijker en onthoud je beter, en dat komt je prestaties ten goede. Een goede reden voor leidinggevenden om het dopamineniveau van hun medewerkers op peil te houden! Inzicht in hoe je gedrag onbedoeld leidt tot dopamine-downers bij medewerkers van het tegenovergestelde type, helpt je je gedrag beter af te stemmen op hun individuele persoonlijkheid.
Meer lezen?
Download gratis Fons Feekes e-book Leidinggeven voor gelukzoekers | Wat leiders kunnen leren van de neurowetenschappen
