Wat leiders kunnen leren van de neurowetenschappen
23 april 2019
Leiders zijn niet verantwoordelijk voor het werkgeluk van hun medewerkers, maar wél voor het creëren van een organisatiecultuur waarin mensen werkgelukkig kunnen worden, betoogt Fons Feekes. Maar hoe creëer je zo’n cultuur? Door gebruik te maken van neurowetenschappelijke inzichten in de werking van de hersenen! In zijn e-book Leidinggeven voor gelukzoekers deelt Feekes een aantal opvallende inzichten uit de neurochemie en neuro-economie.
Meer werkgeluk: welke rol spelen hormonen?
De neurochemie houdt zich bezig met de chemische processen in ons zenuwstelsel. Als het gaat om hoe we ons voelen en functioneren op het werk spelen 3 stofjes een belangrijke rol: dopamine, adrenaline en cortisol. Dopamine – ook wel het gelukshormoon genoemd – maakt dat je hersencellen goed met elkaar communiceren en sterke verbindingen maken. Daardoor leer je makkelijker en onthoud je beter. En dat komt je prestaties ten goede. Ook adrenaline helpt je prefrontale cortex om beter te functioneren. Maar als je voortdurend onder grote stress werkt, gaat je lichaam behalve adrenaline ook het stresshormoon cortisol aanmaken. Doet het dat maandenlang, dan kan dat tot een burn-out leiden.
Een tegenwicht bieden stoffen als het ‘knuffelhormoon’ oxytocine en het anti-stresshormoon DHEA. Ze verhogen onder andere je weerstand en verbeteren je humeur. Leiders hebben er dan ook baat bij om de aanmaak van deze stoffen te bevorderen. Bijvoorbeeld door zichzelf en de mensen met wie ze werken positieve emoties - een belangrijke factor voor werkgeluk - te gunnen, want dan maak je oxytocine aan. Je kunt dus zeggen dat je gezonder wordt en meer werkgeluk gaat ervaren door aan 'neuromanagement' te doen.
Het dopamineniveau van medewerkers
Leiders hebben ook invloed op het dopamineniveau van hun medewerkers. En daarmee op hun werkgeluk en productiviteit. Als mensen uitzicht op een beloning hebben, gaat hun dopaminespiegel omhoog. Bij een bedreiging gaat die omlaag. Een goed voorbeeld van een bedreiging op de werkvloer is het jaarlijks functioneringsgesprek. Er is dan ook een eenvoudige manier om dopamine-downers bij je medewerkers te voorkomen: schaf het beoordelingsgesprek af en voer een 'feedbackcultuur' in, waarbij continu en vanuit alle rollen vooral waarderende feedback wordt gegeven.
Het mooist is natuurlijk als je voor een structurele toevoer van dopamine kunt zorgen, bijvoorbeeld door je mensen aan zinvolle projecten te laten werken.
Een cultuur van vertrouwen
De neuro-economie focust op de rol van de hersenen bij het maken van keuzes en het nemen van beslissingen. Neuro-econoom Paul J. Zak deed jarenlang onderzoek naar hoe organisaties hun prestaties kunnen verbeteren. Zijn conclusie: zorg voor een cultuur van vertrouwen en zingeving. Want zo zorg je voor werkgeluk en daarmee voor meer productiviteit en innovatie. Door het oxytocineniveau in het bloed van proefpersonen te meten, onderscheidde Zak 8 soorten gedrag van leiders die bijdragen aan een cultuur van vertrouwen. Een paar voorbeelden: het vaststellen van uitdagende maar haalbare doelen, investeren in persoonlijke ontwikkeling en kwetsbaar durven zijn.
